تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی دو فرآیندی هستند که در بسیاری از شرایط به جای یکدیگر استفاده می‌شوند؛ اما هر کدام ویژگی‌هایی را دارند که باعث تمایز آن‌ها از هم می‌شود. تحقیق، اولین مرحله از فرآیند بازاریابی است. تحقیقات بازار به منظور جمع‌آوری اطلاعات مربوط به بازار همچون نیاز مشتری، اولویت‌ها، سلایق، روند بازار و... صورت می‌گیرد. تحقیقات بازار را نباید با تحقیقات بازاریابی که مطالعه علمی و شهودی فرآیند کلی بازاریابی بوده و شامل جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل، ارتباط و استفاده از داده‌ها برای تصمیم‌گیری و بررسی‌های بیشتر است، اشتباه گرفته شود. در ادامه این مطلب به بررسی دقیق‌تر تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی پرداخته می‌شود.
تعریف تحقیقات بازار
در ابتدا می‌خواهیم بدانیم منظور از تحقیقات بازار چیست؟ همانطور که از نام این نوع تحقیقات مشخص است، مطالعه بازار هدف، فرآیندی است که در آن اتفاق می‌افتد. در واقع تحقیقات بازار به جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات مختلف در خصوص بازار و مصرف‌کنندگان می‌پردازد. به منظور آنالیز و تعیین ساختار بازار، وسعت، روندهای جدید، مشتریان و نیاز‌های آن‌ها و رفتار خرید مورد بررسی قرار می‌گیرد.
به صورت کلی تحقیقات بازار به شکل راهنما عمل می‌کند و به کسب و کارها این فرصت را می‌دهد که در خصوص مشتریان، رقبا، نیازها، محصولات، بازارها و... اطلاعات بیشتری در اختیار داشته باشند. همچنین این نوع از تحقیقات به تعیین ماندگاری محصول جدید در بازار هدف هم کمک زیادی می‌کند. برای آگاهی از شانس موفقیت در بازار، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌شود. یکی از این روش‌ها تست محصول نام دارد. این روش می‌تواند توسط خود برند یا آژانس خارجی انجام گیرد.
برای انجام تحقیقات بازار مراحل مختلفی وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- شناسایی مشکل؛
- انتخاب فرد مناسب برای تحقیقات؛
- انتخاب روش مناسب برای شروع تحقیق؛
- جمع‌آوری داده‌ها؛
- سازماندهی، تفسیر و تحلیل نتایج؛
- نوشتن گزارش.
تعریف تحقیقات بازاریابی
برای درک بهتر تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی، بعد از تعریف تحقیقات بازار، در خصوص تحقیقات بازار یابی نیز توضیحاتی را ارائه می‌کنیم.
به صورت کلی، منظور از تحقیقات بازاریابی مطالعه برنامه‌ریزی‌شده از تمام فرآیند بازاریابی به منظور جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و گزارش داده‌ها است. این تحقیق را باید برای یافتن و کشف راه‌حلی ایده‌آل برای موقعیت بازاریابی آینده سازمان در نظر گرفت. تحقیق بازاریابی نقش پررنگی در شناسایی تقاضا و نیاز مشتریان و انتظارات آن‌ها از خدمات و محصولات مشخصی دارد. این نوع تحقیقات شامل مجموعه‌ای از فرآیندها است که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:
- تحقیقات بازار و مشتری؛
- تحقیق محصول؛
- تحقیق قیمت‌گذاری؛
- تحقیق روش توزیع؛
- تحقیق معرفی محصول؛
- تحقیق فروش؛
- تحقیق تبلیغات.
می‌توان گفت فرایند تحقیقات بازاریابی برای ارائه حقایق و دستورالعمل‌ها به مدیران و صاحبان کسب و کارهایی که در تصمیم‌گیری‌های مهم بازاریابی به اطلاعات جامع و دقیقی نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مراحل تحقیق بازاریابی در زیر آورده شده است:
- شناخت مشکل، تصمیم جایگزین و هدف تحقیق؛
- تدوین برنامه‌های تحقیقاتی؛
- جمع‌آوری داده‌ها؛
- سازماندهی و تحلیل اطلاعات؛
- ارائه؛
- تصمیم‌گیری.
بررسی تفاوت‌های بین تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی
در این بخش، بعد از معرفی کلی این دو فرآیند، به بررسی تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی می‌پردازیم. هر شرکت تحقیقات بازاریابی و هر بازاریابی که به تحقیقات مختلف در این زمینه مشغول است، باید با کسب آگاهی در خصوص تفاوت‌های موجود بین انواع مختلف، اطلاعات خود را افزایش دهد. در زیر به مهم‌ترین تفاوت‌های موجود بین این دو فرآیند اشاره می‌شود.
- تحقیقات بازار به مطالعه تمام بازار و رفتار مشتری اشاره دارد. اما تحقیقات بازاریابی نیاز به مطالعه، تحلیل و تفسیر دقیق و منطقی مشکلات موجود در بازاریابی دارد که برای تصمیم‌گیری استفاده می‌شود.
- تحقیقات بازار شاخه‌ای از تحقیقات بازاریابی است، در حالی که تحقیقات بازاریابی به عنوان بخشی از سیستم اطلاعات بازاریابی به حساب می‌رود.
- دامنه و وسعت تحقیقات بازار محدود است؛ چرا که فقط در خصوص جنبه‌های بازار و رفتار مصرف‌کننده مطالعه دارد. از طرفی، تحقیقات بازاریابی تمامی فرآیندهای بازاریابی را مطالعه می‌کند که دامنه کاملا گسترده‌تری را دارد. در حقیقت تحقیق در مورد تبلیغات، قیمت‌گذاری‌ها، بسته‌بندی، سیاست‌گذاری و... توسط تحقیقات بازاریابی انجام می‌شود.
- تحقیقات بازار دارای ماهیت خاص و مشخصی است؛ یعنی در مورد بازار خاصی که برای سایرین قابل اجرا نیست، بررسی‌ها و تحلیل‌های معینی را انجام می‌دهد. اما این موضوع برای تحقیقات بازاریابی برعکس است. یعنی تحقیقات بازاریابی ماهیت عمومی‌تری داشته و با مطالعه و بررسی‌های حاصل از این روش می‌توان مشکلات مختلفی در بازاریابی را بر طرف کرد.
- دیگر تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی در وابسته بودن آن‌ها است؛ تحقیقات بازار وابسته بوده و تحقیقات بازاریابی کاملا مستقل است.
- در تحقیقات بازار، هدف بررسی دوام و ماندگاری محصول و خدمت در بازار هدف است. اما برخلاف تحقیقات بازار، تحقیقات بازاریابی برای تصمیم‌گیری‌های موثر در مورد چگونگی فعالیت بازاریابی و تسلط بر خروجی‌ها، یعنی محصولات و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تحقیقات بازار شامل تحقیق در خصوص بازار و رفتار مشتری در آن بازار مشخص است. این در حالی است که تحقیقات بازاریابی مطالعه تمام جنبه‌های بازاریابی را در بر می‌گیرد.
جمع‌بندی
بعد از بررسی تفاوت تحقیقات بازار و تحقیقات بازاریابی، می‌توان نتیجه گرفت که تحقیقات بازاریابی، اصطلاح گسترده‌تری نسبت به تحقیقات بازار است. در حقیقت، تحقیقات بازار خود بخشی از تحقیقات بازاریابی به شمار می‌رود و محدوده کوچک‌تری را شامل می‌شود. البته هر دو فرآیند از تکنیک‌های کمی و کیفی خاصی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند. روش‌هایی همچون گروه‌های کانونی، نظرسنجی، مصاحبه، پرسشنامه و... از این دست تکنیک‌ها به شمار می‌روند. همچنین، تحقیقات برای کسب و کارهای جدید و کسب و کارهایی که مدتی است مشغول به فعالیت در بازار هستند، بسیار مفید و موثر بوده و باعث می‌شود که تصمیمات موثرتر و بهتری را اتخاذ کنند. تصمیماتی که در نهایت مشتریان بیشتری را برای برند فراهم کرده و تجربه بهتری را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
آژانس دیجیتال مارکتینگ فیکا، با تجربه فراوان و در اختیار داشتن متخصصین حرفه‌ای، انواع تحقیقات بازار برای برندها و کسب و کارهای مختلف را انجام داده و از روش‌ها و تکنیک‌های کاملا اصولی و نوین در این مسیر استفاده می‌کند.
